Nguyên đơn bà Nguyễn Thị Lư trình bày:
- Năm 1987, vợ chồng bà có mua của ông Ngô Văn Ước (anh trai chồng bà) 349m2 đất tại thôn Tiên Xá, xã Hạp Lĩnh. Việc mua bán chỉ làm giấy tay không thông qua chính quyền địa phương.
- Năm 1988, vợ chồng bà làm 3 gian nhà cấp 4 trên diện tích đất mua của ông Ước và cho vợ chồng anh Tải (con trai bà) ra ở nhờ.
- Năm 1991, chồng bà chết không để lại di chúc. Năm 1992, anh Tải được chính quyền cấp cho diện tích đất mới nên đã ra đó ở và trả lại bà nhà và đất ở nhờ. Bà đã sử dụng đất từ đó đến nay.
- Năm 2002, bà phát hiện anh Tải đã lén lút kê khai và được cấp giấy chứng nhận đối với diện tích đất bà cho ở nhờ từ năm 1992 nên có đề nghị chính quyền giải quyết nhưng không thành. Thuế đất anh Tải là người đóng từ trước đến nay.
- Bà yêu cầu Tòa án buộc anh Tải, chị Kiệm trả lại đất ở nhờ cho bà.
Bị đơn anh Ngô Văn Tải trình bày:
- Nguồn gốc đất tranh chấp là của cha mẹ anh là bà Lư, ông Út mua của ông Ước từ năm 1987 nhưng đã cho vợ chồng anh từ năm 1988.
- Năm 1991, anh được địa phương cấp một diện tích đất mới nên đã chuyển ra đây sinh sống nhưng vẫn quản lý và đóng thuế đầy đủ đối với phần đất cha mẹ cho. Năm 1992, anh kê khai và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mẹ anh cũng biết nhưng không có ý kiến gì vì đã cho vợ chồng anh. Do đó, vợ chồng anh không đồng ý với yêu cầu của mẹ anh.
QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT
Tại bản án dân sự sơ thẩm số 125/2014/DS-ST ngày 19/7/2014, Tòa án nhân dân thành phố Bắc Ninh quyết định:
Buộc anh Tải, chị Kiệm trả lại bà Lư thửa đất số 178, tờ bản đồ số 12; kiến nghị UBND thành phố Bắc Ninh hủy giấy chứng nhận mang tên anh Tải để cấp lại cho bà Lư.
Sau khi xét xử sơ thẩm, vợ chồng anh Tải kháng cáo.
Ý KIẾN CỦA LUẬT SƯ TẠI PHIÊN TÒA PHÚC THẨM
* Nguồn gốc đất tranh chấp:
Diện tích đất tranh chấp 320m2 thuộc thửa 178 tờ bản đồ số 12 xã Hạp Lĩnh, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh theo lời thừa nhận của các bên là của vợ chồng bà Lư, ông Út (cha mẹ anh Tải) nhận chuyển nhượng của ông Ước (anh trai ông Út) từ năm 1987, chỉ có giấy viết tay không thông qua chính quyền địa phương.
* Quá trình sử dụng:
Năm 1988, vợ chồng bà Lư xây nhà trên đất và cho vợ chồng anh Tải ra ở đến năm 1991 thì vợ chồng anh Tải chuyển ra khu đất mới ở, đất để trống nhưng anh Tải vẫn là người nộp thuế hàng năm và năm 1992 anh Tải được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Thực tế, vợ chồng anh Tải là người sử dụng đất từ năm 1988, làm đầy đủ nghĩa vụ thuế với Nhà nước, có tên trong sổ đăng ký ruộng đất và năm 1992, anh Tải được Nhà nước công nhận quyền sử dụng thông qua việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, không xảy ra tranh chấp gì. Khi ông Út (chồng bà Lư và là cha anh Tải) còn sống cũng như sau khi chết (năm 1991), ông Út, bà Lư không hề đòi đất anh Tải hay có tranh chấp gì. Năm 1992, bà Lư cũng được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với những diện tích đất khác chứ không có phần đất tranh chấp, chứng tỏ ý chí bà Lư đã cho vợ chồng anh Tải phần đất tranh chấp nên mới không đăng ký kê khai và không có ý kiến gì về việc anh Tải được cấp giấy chứng nhận đối với phần đất tranh chấp trong suốt thời gian từ năm 1992 đến 2004. Bà Lư cũng thừa nhận từ trước đến nay anh Tải là người đóng thuế đối với diện tích đất tranh chấp.
Ngoài ra, theo tập quán của người Việt thì khi con trai lấy vợ, cha mẹ thường cho con trai nhà đất để ở riêng hoặc cho con nhà đất để ở cùng với cha mẹ. Việc tặng cho này thường không làm giấy tờ gì, mà chỉ tuyên bố bằng miệng cho con cái nhà, đất.
Tòa án cấp sơ thẩm cho rằng anh Tải không xuất trình được giấy tờ tặng cho nên kết luận ông Út, bà Lự chỉ cho vợ chồng anh Tải ở nhờ mà không xem xét đến thực tế sử dụng đất, đến ý chí của các bên, cũng như tập quán của người Việt là chưa xem xét toàn diện, không đánh giá đúng bản chất của giao dịch. Vì vậy, đề nghị Hội đồng xét xử phúc thẩm căn cứ vào thực tế sử dụng đất, vào ý chí của các bên để xác định vợ chồng bà Lự, ông Út đã cho đất vợ chồng anh Tải, từ đó bác yêu cầu khởi kiện của bà Lự.
Tại bản án dân sự phúc thẩm số 57/2015/DS-PT ngày 25/5/2015, Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh quyết định:
Sửa bản án sơ thẩm.
Bác yêu cầu khởi kiện của bà Lư.